Bruin potje medicatie
Achtergrondinformatie

Wat zijn voorbehouden en of risicovolle handelingen?

Auteur:
Marlou Kramer
Marlou Kramer

Hoe zit het ook alweer met bevoegd- en bekwaamheid in de zorg? Wat zijn voorbehouden handelingen en wat is het verschil met risicovolle handelingen? Wij leggen je uit hoe je bekwaam blijft, wat in de Wet BIG is vastgelegd en wat het voor jou als zorgverlener betekent.

Bevoegd en bekwaam

Je bent bevoegd door je opleiding en je kennis bij te houden met bij- en nascholingen. Je bent bijvoorbeeld bevoegd om handelingen uit te voeren als verpleegkundige als je mbo- of hbo-opleiding Verpleegkunde succesvol hebt afgerond.

Je bent bekwaam om een handeling uit te voeren als je de juiste diploma’s en certificaten bezit, de vaardigheid bezit om de handeling goed uit te voeren en zelf er achterstaat dat je de handeling goed kan uitvoeren. Terwijl bevoegdheid helder en concreet is, is bekwaamheid minder concreet en gaat het er vooral om dat je voor jezelf geschikt vindt om een handeling succesvol uit te voeren. Naast dat je jezelf bekwaam vindt, dien je ook de handelingen te laten aftekenen door een daarvoor bevoegde zorgprofessional.

Als je bekwaam bent, ben je dus automatisch ook bevoegd. In de Wet BIG is vastgelegd dat je als zorgverlener bevoegd en bekwaam moet zijn om de voorbehouden handelingen te kunnen uitvoeren.

Wat houdt bekwaamheid in?

Wat zijn voorbehouden handelingen?

Voorbehouden handelingen zijn medische handelingen die alleen door bevoegde en bekwame zorgverleners mogen worden uitgevoerd, anders zijn de risico’s voor de gezondheid van de patiënt te groot. In de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) artikel 36, staan de voorbehouden handelingen beschreven en welke beroepsgroep ze zelfstandig of onder toezicht mogen uitvoeren. De veertien categorieën zijn:

  1. verrichten van heelkundige handelingen;
  2. verloskundige handelingen;
  3. verrichten van endoscopieën;
  4. verrichten van katheterisaties;
  5. geven van injecties;
  6. verrichten van puncties;
  7. onder narcose brengen;
  8. radioactieve stoffen of ioniserende straling gebruiken;
  9. verrichten van electieve cardioversie;
  10. toepassen van defibrillatie;
  11. toepassen van elektroconvulsieve therapie;
  12. verrichten van geneeskundige steenvergruizing;
  13. kunstmatige bevruchting toepassen;
  14. voorschrijven van geneesmiddelen op recept.

 

Bekijk het volledige overzicht op de website van Rijksoverheid.

Voorbehouden handelingen bij TMI Academy

TMI Academy biedt verschillende trainingen waarin de voorbehouden handelingen worden getoetst en geoefend, waaronder:

  • Verpleegtechnische vaardigheden;
  • Voorbehouden- en risicovolle handelingen Ambulancezorg.
Bijscholingen voorbehouden handelingen

Wat zijn risicovolle handelingen?

Risicovolle handelingen zijn handelingen die bij de uitvoering van de handeling risico’s met zich meebrengen voor de patiënt. Wanneer deze type handelingen door een onbekwaam persoon wordt uitgevoerd zal dit zeker tot gezondheidsschade leiden. Een risicovolle handeling kan een voorbehouden handeling zijn, maar dat hoeft niet. Het toedienen van medicatie en het verwijderen van hechtingen zijn geen voorbehouden handelingen, maar wel risicovolle handelingen. Zorginstellingen kunnen zelf bepalen welke handelingen als risicovol worden gezien. Bijvoorbeeld het werken met een tillift of specifieke wondverzorging.

Niet zelfstandig bevoegd:

Beroepen functioneel zelfstandig bevoegd

Daarnaast zijn er drie beroepsgroepen die bepaalde voorbehouden handelingen mogen uitvoeren zonder toezicht of supervisie van de opdrachtgever. Dit doen zij in opdracht van een zelfstandig bevoegde zorgverlener. Dit zijn:

  • verpleegkundigen;
  • ambulanceverpleegkundigen;
  • mondhygiënisten.

Beroepen niet-functioneel zelfstandig bevoegd

Ten slotte heb je de beroepsgroepen die bevoegd zijn tot het verrichten van voorbehouden handelingen in opdracht, maar wel onder toezicht of supervisie en met aanwijzing van de opdrachtgever. Dit geldt bijvoorbeeld voor mondhygiënisten en verzorgenden. Een mondhygiënist wordt niet-functioneel zelfstandig geacht voor het maken van röntgenfoto’s.

Voorbehouden handeling uitvoeren bij medische noodsituatie

Er is sprake van een medische noodsituatie als het verrichten van de handeling niet kan worden uitgesteld. Wanneer er niet wordt gehandeld, zal de patiënt komen te overlijden. In een noodsituatie hoor je te handelen naar beste weten en kunnen. Bij een noodsituatie geldt dat wanneer er geen betere zorgverlener beschikbaar is, iedereen de voorbehouden handeling mag uitvoeren, dus ook door een zorgverlener die niet zelfstandig bevoegd is. Bijvoorbeeld in het geval van een hartstilstand mag ook iemand die niet zelfstandig bevoegd is de voorbehouden handeling defibrilleren uitvoeren.

Bekwaamheid aantonen

Zoals eerder genoemd moeten alle beroepen die bevoegd zijn om voorbehouden handelingen uit te voeren hiertoe ook bekwaam zijn om het naar behoren uit te voeren. Deze bekwaamheid toon je aan met een opleidingsdiploma, trainingscertificaat en je werkervaring. En aanvullend is het belangrijk dat je regelmatig de handeling uitvoert en kennis hebt van de laatste ontwikkelingen. Via TMI Academy kun je als zorgprofessional bijscholingen volgen om bevoegd en bekwaam te blijven. Er worden regelmatig scholingen georganiseerd en ten aanzien van bekwaamheid voorbehouden- en risicovolle handelingen voor verzorgenden en verpleegkundigen. Voor verpleegkundigen zijn een aantal scholingen geaccrediteerd en worden deze afgetekend.

Daarnaast kun je via het platform LearnLinq ook e-learnings volgen om bekwaam te blijven in het uitvoeren van je voorbehouden handelingen.

Interesse in bijscholing voorbehouden handelingen?

Wil jij vakbekwaam blijven?

Bekijk de bijscholingen

Heb je een vraag aan een van onze medewerkers?

Bel ons dan op 020 – 510 6754

Of stuur ons een bericht via: